Ik blijf het moeilijk vinden, in gesprekken over ons middelbaar onderwijs. Hoe benoem je het verschil tussen VMBO, HAVO en VWO. Is het laatste niveau ‘hoger’ dan de andere twee? ‘Hoger’ is daarbij meestal, bewust of onbewust, direct gekoppeld aan ‘beter’. Leerlingen stromen immers altijd ‘op’ wanneer ze na de HAVO ook gaan voor een VWO diploma, of ‘gaan een niveautje lager’ als het even niet lukt. Met een VWO diploma kun je ‘meer’ en VWO leerlingen zijn daarmee logischerwijs ‘slimmer’.
Ik moet dan vaak denken aan de onderstaande grafiek. De grafiek laat één ding erg mooi zien.’Dé’ VMBO leerling of ‘dé’ VWO leerling niet bestaat. Een excellente VMBO-t leerling blijkt , in dit geval op het gebied van leesvaardigheid, te beschikken over een hoger vaardigheidsniveau dan een gemiddelde VWO leerling.
Zou het niet logischer zijn om de verschillen tussen de verschillende niveaus vanaf vandaag veel objectiever te benoemen? Een VMBO opleiding is immers korter dan een HAVO opleiding, die weer korter is dan een VWO opleiding. Veel kinderen zijn gebaat bij een korte middelbare opleiding. Zij stromen sneller door naar een vervolgopleiding naar keuze, waar ze hopelijk hun vaardigheden optimaal kunnen ontwikkelen. Dat zegt niet direct iets over hun intelligentie, laat staan over hun meerwaarde voor onze maatschappij.
Wanneer je een langere opleiding hebt afgerond, is het dan ook niet meer dan logisch dat je méér hebt geleerd, waardoor er ook méér deuren voor je opengaan bij de vervolgopleidingen? Dat heeft niet direct te maken met hoeveel slimmer je bent dan een ander, maar veel meer met hoeveel jaar middelbaar onderwijs je hebt genoten.
Daarom wil ik graag het volgende voorstellen. We benoemen vanaf vandaag VMBO als de kórtste middelbare opleiding, en VWO als de lángste. Wil je na je VMBO HAVO gaan doen, óf na HAVO VWO, dan stroom je dóór. En blijkt een middelbare opleiding niet bij je te passen, dan kies je voor een snéllere route naar een diploma.
