The most important single factor influencing learning is what the learner already knows. Ascertain this and teach him accordingly, David Ausubel
Nieuwe stukjes informatie inpassen in het raster of het web van informatie dat je al bezit. Dit is een veel gebruikt model om het proces van ‘leren’ te visualiseren. Een zogenaamd ‘advance organizer’ kan een hulpmiddel zijn waarmee je, als docent, dit leerproces ondersteunt. Enerzijds kan een advance organizer helpen bij het onderbrengen van nieuwe kennis in het reeds aanwezige raster. Anderzijds laat een advance organizer ook zien welke nieuwe stof er aangeboden wordt en hoe deze nieuwe stof onderling gerelateerd is.
In dit artikel wordt een interactieve advance organizer gepresenteerd. Met als doel om de leerlingen, naast een helder overzicht, ook hulpmiddelen aan te reiken die helpen bij het verwerken (het verankeren) van de nieuwe leerstof. Als onderwerp is gekozen voor een hoofdstuk uit het natuurkunde leerboek voor 4VWO. Het onderwerp van het hoofdstuk is ‘arbeid en energie’. De belangrijkste begrippen uit het hoofdstuk zijn als icoontjes (‘dual coding’!) in een concept map bij elkaar gezet. Waarom een concept map? Omdat daarmee, via de verbindingswoorden, mooi de onderliggende relaties tussen de begrippen weergegeven kunnen worden. Een leerling die goed in de stof zit moet op een gegeven moment ook in staat zijn om deze verbanden aan zichzelf uit te leggen. De advance organizer is hieronder weergegeven. Het centrale begrip is ‘energie’. Deze staat niet bovenaan, zoals meestal het geval is bij een concept map, maar in het midden.
De concept map in deze vorm is al direct toepasbaar in de lessen. Bij het behandelen van een nieuw begrip kan de concept map telkens even getoond worden, zodat voor iedereen duidelijk is wáár ze zijn, wat er (vorige week) behandeld is en wat er nog gaat komen. De route die doorlopen wordt is vrij arbitrair en hangt ook voor een deel af van het gebruikte boek. Hieronder is een mogelijk pad weergegeven (elke pijl vertegenwoordigt ongeveer één week).
De doelstelling van de advance organizer in dit artikel is om één stap verder te gaan. Zó dat mijn leerlingen er ook profijt van kunnen hebben tijdens het verwerken van de leerstof. Hiervoor is de advance organizer interactief gemaakt. Elk van de icoontjes bevat een link naar een apart infoblad. Klikt een leerling, in de pdf van de advance organizer, bijvoorbeeld op het icoontje van arbeid dan wordt het infoblad hieronder zichtbaar. Het infoblad bevat de volgende onderdelen:
- een overzicht van de leerdoelen die bij dit onderwerp horen
- een overzicht, per leerdoel, van de te maken opgaven. Waarbij de opgaven aangeboden worden binnen een TIMMS indeling (meer over de TIMMS taxonomie is te vinden in een ander artikel: ‘Good practice 8: de TIMMS taxonomie, een praktische kijk’)
- een krachtige samenvatting (flash card) van de leerstof. De hier gebruikte samenvattingen zijn voor deze concept map beschikbaar gesteld door de auteur van de interactieve leeromgeving ‘Wetenschapsschool’.
Leerlingen kunnen zó, per leerdoel, werken aan hun vaardigheden (‘weten’, ’toepassen’ en ‘redeneren’). Als docent kun je hier nu ook scherper op monitoren. Daarnaast kan er gemakkelijker differentiatie plaatsvinden. Ook de flash card heeft een doelbewuste functie. Zeker wanneer de leerling al wat beter in de stof zit kan hij of zij uitgedaagd worden om de opgaven te maken zonder terug te grijpen naar de theorie in het boek en in plaats daarvan de flash card te gebruiken. De flash cards zijn dermate beknopt dat de leerling wordt gestimuleerd om de ontbrekende informatie uit het langetermijngeheugen te halen (‘retrieval practice’!).
De interactieve advance organizer kan HIER gedownload worden!
In juni 2022 mag ik een presentatie houden op researchED. Ik zal dan een verbeterde versie van mijn interactieve advance organizer bespreken.
Mijn lijst met good practices.
